ZABORAVLJENI LJUDI SIGMUNDA FROJDA: POLITIČKI ASPEKT KULTURE SEĆANJA U ČITANJU GOCETA SMILEVSKOG

Apstrakt

U romanu Sestra Sigmunda Frojda (2010) pisca Goceta Smilevskog, kroz specifičnu formu fikcijske rekonstrukcije glas naratora dodeljen je ženi koja je bar dvostruko zaboravljena. Nju je zvanična istorija zabeležila tek kao marginalnu figuru, ali ona je, ironijskim sticajem okolnosti, i zajedno sa svoje tri sestre, ostala zaboravljena i od strane najvoljenijeg i najbližeg srodnika. Srodnik je niko drugi do čuveni tvorac psihoanalize, koja nastoji da redefiniše ne samo suštinske mehanizme čovekovog postojanja, već da odredi i prirodu žene, njeno mesto i ulogu u domenu kulture, istorijskog i civilizacijskog razvoja. Omeđena sopstvenom polnošću koja joj uskraćuje potencijal za sublimacijske oblike kreativnosti, žena je, prema Frojdu, sudbinski predodređena da ostane u senci muškarca i njegovih civilizacijskih pregnuća. Zauzimanjem pozitivnog stava u odnosu na ovako zacrtane pozicije, ona će prestati da koči civilizacijski razvoj i u potpunosti ispuniti svrhu svog postojanja. Čitalac kao politički akter i svojevrsni učesnik avetinjske romanse ne može a da u kompozicijskoj strukturi romana ova dva glasa ne vidi kao nalik na dva zvona koja se stalno sudaraju, dve različite percepcije sveta koje su u večitom mimohodu, dok se na istorijskoj sceni ispisuju neke od njenih najmračnijih stranica. Iako je autoritet jednog zauzeo neupitno mesto u legatu istorijskog i kulturnog promišljanja, a drugi ostao utišan i na samoj granici postojanja, Smilevski ispisuje alternativnu istoriju i kulturu sećanja, pokazujući da ovaj drugi glas – zaboravljenih žena – nosi ne samo veću autentičnost, već u izvesnoj meri dublje i potresnije razumevanje života i percepciju stvarnosti.